Kategoria: Filozofia
-
Meksyk i filozofia Manuela DeLandy
W marcu odwiedziłem Meksyk. Dobra pora roku na taką podróż – ciepło, słonecznie, pyszne jedzenie. Kombinacja przerywa monotonię polskiej długiej zimy i wczesnej wiosny, często szarej i pochmurnej. W Meksyku parę razy myślałem o filozofii Manuela DeLandy. Po powrocie nagrałem stream z Filipem z Filozofii Tak Bardzo.
-
Dylemat etyczny: ChatGPT w edukacji szkolnej
Robiłem praktyki jako nauczyciel filozofii i etyki w szkole średniej. Uważam, że warto wzbogacać edukację o nowe rozwiązania i innowacyjne technologie. Polska szkoła potrzebuje zmian – to jedna z możliwych ścieżek, prowadzących nas w lepszą przyszłość. W marcu prowadziłem pierwsze lekcje o modelach językowych (LLM – Large Language Models), takich jak ChatGPT i GPT-4. W krótkim czasie modele te stały się potężnymi narzędziami do generowania tekstu podobnego do ludzkiego. Często tekstu lepszego niż ten, który zazwyczaj piszą licealiści i studenci.
-
Dyskurs religijny jako ekspresja emocji. Rozważania w duchu filozofii religii Wittgensteina i Kołakowskiego
Ten esej dotyczy filozofii religii, a mówiąc bardziej precyzyjnie: kognitywnego (poznawczego) statusu zdań religijnych. W pierwszej części tekstu opiszę i uzasadnię naturalizm metodologiczny, czyli przyjmowane przeze mnie stanowisko badawcze. Nakreślę także związek między naturalizmem metodologicznym a metafizycznym.
-
Naturalizm a racjonalność. Dyskusja Petera van Inwagena z C.S. Lewisem
W tym eseju przyjrzę się związkom między naturalizmem a racjonalnością. W tym celu odtworzę dyskusję Petera van Inwagena z C.S. Lewisem. Podstawowym punktem odniesienia będzie dla mnie artykuł Inwagena: Argument C.S. Lewisa przeciwko naturalizmowi – streszczę i skomentuję jego główne tezy. Uzupełnię także tę dyskusję namysłem nad pewnymi założeniami, jakie wydają się stać za oryginalną teorią Lewisa, pochodzącą z Cudów (1947).
-
Spór o skuteczność łaski. Boże przyczynowanie a wolna wola człowieka
W tym tekście postaram się zrekonstruować spór de auxiliis (spór o skuteczność łaski) między molinizmem a tomizmem, który rozegrał się w XVI wieku. Najpierw zarysuję oryginalne stanowisko Luisa de Moliny, następnie przedstawię zarzuty, jakie w duchu tomizmu postawił w tym sporze Domingo Báñez. Punktem wyjścia dla tego przedsięwzięcia jest artykuł Andrzeja P. Stefańczyka, Boże przyczynowanie a wolna wola: zarys kontrowersji między tomizmem a molinizmem w XVI wieku.
-
Idealizm transcendentalny Husserla i Kanta
Celem tego eseju jest omówienie dwóch nowożytnych projektów filozofii transcendentalnej. W pierwszej części tekstu przybliżę podstawowe rozstrzygnięcia myśli Edmunda Husserla. Następnie zarysuję krytyczną filozofię transcendentalną Immanuela Kanta, akcentując to, co odróżnia ją od późniejszego przedsięwzięcia Husserla. W trzeciej części tekstu przedstawię krótkie zestawienie podobieństw i różnic tych dwóch propozycji filozoficznych.
-
Problem „Ja”
Celem tego artykułu jest przyjrzenie się problematyce „Ja”[1]. Prowadzą mnie publikacje Dana Zahaviego, przede wszystkim Subjectivity and Selfhood oraz Fenomenologiczny umysł, praca napisana przy współpracy z Shaunem Gallagherem. Informacje o pewnych koncepcjach, nawiązujących do myśli buddyjskiej oraz eksperymenty na mózgach, związane z wątkiem problemu podzielnego umysłu, referuję za książką Przebudzenie. Duchowość bez religii Sama Harrisa.
-
Strukturalizm – krótkie wprowadzenie
W tym eseju chciałbym krótko przedstawić i omówić strukturalizm. Piszę o wczesnym programie badań strukturalnych jako proponowanej metodologii dla nauk humanistycznych. Jeśli można rozumieć filozofię jako namysł meta-przedmiotowy nad różnymi dziedzinami, w tym nauką, to namysł nad metodologią humanistyki należy do obszaru filozofii. Claude Lévi-Strauss, czyli autor, którego poglądom przyjrzę się bliżej, przeszedł zresztą ścieżkę formalnego wykształcenia filozoficznego, choć zasłynął jako antropolog i znawca mitów. Jego podejście strukturalne miało jednak dalsze echa filozoficzne, wpłynęło na myślicieli (post)strukturalnych, takich jak Michel Foucault, Gilles Deleuze czy Jacques Derrida. Zdecydowałem się akurat na ten temat, bo interesuję się tym nurtem filozoficznym i samą metodą badań strukturalnych.
-
Uwagi o końcu filozofii
Rozstrzygnięcie lub pogłębiona problematyzacja tezy o końcu filozofii wymaga dobrego określenia tego, czym jest sama filozofia (i czynność filozofowania). Sądzę, że dopiero po dobrym zrozumieniu tego, czym jest filozofia, czym charakteryzuje się jako pojęcie teoretyczne i ludzka aktywność, pokazania, jakie historyczne rozstrzygnięcia na jej temat były formułowane, można sensownie odpowiedzieć na pytanie, czy faktycznie tego typu dziedzina aktywności może się skończyć, tj. czy może nastąpić koniec filozofii.
-
Logikomiks: W poszukiwaniu prawdy – recenzja
Sięgając po Logikomiks miałem raczej mieszane uczucia. Powiem wprost: historia logiki nie wyglądała jak dobry materiał na powieść graficzną. Nie zaliczałem także Bertranda Russella – głównego bohatera tej komiksowej opowieści – do grona postaci, których losy chciałbym śledzić w formie graficznej. Było to jednak zwykłe uprzedzenie. Logikomiks: W poszukiwaniu prawdy to wyśmienita lektura – jeden z najlepszych i najbardziej przystępnych tekstów wprowadzających do tematyki filozofii analitycznej.
-
Ułamki filozofii, Leszek Kołakowski – recenzja
Parę lat temu w moje ręce wpadły Ułamki filozofii napisane przez Leszka Kołakowskiego. Liczba 2009 figuruje jako rok wydania książeczki, więc miałem do czynienia z jednym z ostatnich tekstów, jakie wyszły spod pióra tego świetnego polskiego filozofa. Jak wrażenia? Niestety, raczej przeciętne. Przejdźmy może razem przez proces oceny i recenzji.
-
Roman Ingarden i fenomenologia – wprowadzenie
Mamy rok 2020, początek listopada, rozpoczynamy kolejną przygodę z filozofią polską. Wydarzenia polityczne i społeczne rozgrywają się w szybkim tempie, może rozmowa o fenomenologii będzie okazją do chwili wytchnienia od rozpalonych emocji politycznych. Zachęcam do podjęcia epoché, wstrzymania się od sądu, wzięcia w nawias przekonań i założeń. Przynajmniej na paręnaście minut.